Γιάννης Σκαρίμπας, ο "αεί-μη-διδασκόμενος" μέχρι τις μέρες μας λογοτέχνης
Σαν σήμερα, στις 28 Σεπτεμβρίου 1893 γεννήθηκε ο μεγάλος Γιάννης Σκαρίμπας και «απόδρασε» 21 Ιανουαρίου 1984.
Ο μπαρμπα-Γιάννης Σκαρίμπας, όπως ήταν ευρύτερα γνωστός, έζησε σχεδόν όλη του τη ζωή στη Χαλκίδα (όπου και κηδεύτηκε, στον Προφήτη Ηλία, ψηλά στο Κάστρο της Κανήθου, για να αγναντεύει την πόλη που αγάπησε παθιασμένα, λες και ήταν γυναίκα) και ελάχιστα ταξίδεψε μακρυά της. Γεννημένος στην Αγία Ευθυμία της επαρχίας Παρνασσίδας το 1893, από πατέρα απόγονο αγωνιστών της Επανάστασης του 1821, αυτοσυστηνόταν- με το τόσο προσωπικό του ύφος, ως: «συνταξιούχος τελωνειακός, διασαφιστής και τάχα λογοτέχνης» όπως και «Ανάξιος απόγονος ορεσίβιων προγόνων».
Από το σχολαρχείο του Αιγίου, στο Α’ Γυμνάσιο της Πάτρας, μετέπειτα ανθυπασπιστής στους Ευζώνους κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο μακεδονικό μέτωπο, παρασημοφορεμένος μάλιστα μετά από διάκριση και τραυματισμό του, κατόπιν τελωνοσταθμάρχης στην Ερέτρια, και μέχρι το 1915 που εγκαταστάθηκε πια στη Χαλκίδα, διορισμένος εκτελωνιστής. Εκείνη την εποχή άρχισε τη φοίτησή του στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, παντρεύτηκε (το 1919) με την Ελένη Κεφαλινίτη -μαζί της απέκτησε πέντε παιδιά- και λίγο μετά το γάμο του αποσπάστηκε στο τελωνείο της Ερέτριας- μέχρι το 1922).
Τη δεκαετία του 1910 κάνει την εμφάνισή του στα γράμματα με ποιήματα αλλά και πεζά, δημοσιεύοντας σε διάφορα περιοδικά της Αθήνας και στις εφημερίδες Εύριπος και Εύβοια της Χαλκίδας, με το ψευδώνυμο Κάλλις Εσπερινός. Πρωτοεμφανίστηκε με το πραγματικό του όνομα το 1929, όταν έλαβε το Α΄ βραβείο διηγήματος για το πεζό "Ο καπετάν Σουρμελής ο Στουραΐτης".
Ο Γιάννης Σκαρίμπας υπήρξε ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του υπερρεαλισμού στη χώρα μας (χωρίς ποτέ να ενταχθεί στην ομάδα τους) και προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις με το έργο του που χαρακτηρίζονταν αφενός από έντονα αντισυμβατικό και εικονοκλαστικό ύφος, αφετέρου επειδή χρησιμοποιούσε μια ολότερα ιδιόρρυθμη, ανατρεπτική και κυριολεκτικά ανελέητη για τα δεδομένα της εποχής γλώσσα. Υπήρξε ένας άνθρωπος και ένας λογοτέχνης προκλητικός, ανήσυχος, θυμόσοφος, οργισμένος, ανατρεπτικός, είρωνας, εκκεντρικός, απροσκύνητος μέχρι την τελευταία του πνοή, ζων ‘‘αεί -μη- διδασκόμενος’’ και "εν αναμονή του εσχάτου-μου-μαθήματος’’. Ένας ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας (αν και τα θεατρικὰ του έργα ουσιαστικά αποσιωπήθηκαν- τα πέντε τελευταία μάλιστα δεν βρήκαν κεντρική θεατρικὴ σκηνὴ να τα φιλοξενήσει), βιβλιοκριτικός, αρθρογράφος, δοκιμιογράφος, επιστολογράφος, λάτρης του "λαϊκού θεάτρου" -όπως το θεωρούσε- του καραγκιόζη και ο ίδιος καραγκιοζοπαίχτης, που πάλεψε να μην ενταχθεί πουθενά.
Μέχρι και σήμερα και τόσα χρόνια μετά, το έργο του Γιάννη Σκαρίμπα δεν έχει τύχει της αναγνώρισης και της μετάδοσης που του αξίζει, πέρα μόνο από την ανάδειξη λίγων, των πιο αθώων κειμένων του. Αν και αρκετά ποιήματά του μελοποιήθηκαν -τόσο πριν από το θάνατό του όσο και μετά- κάνοντάς ευρύτερα γνωστό το όνομά του στις μέρες μας, το τεράστιο σε περιεχόμενο και νόημα έργο του παραμένει αφημένο, λες και είναι κάρβουνο αναμμένο.
Ο ‘Πολιτιστικός Σύλλογος Φίλοι του Γιάννη Σκαρίμπα’ έχει δημιουργήσει στην Χαλκίδα Πολιτιστικό Κέντρο-Μουσείο στο όνομα του συγγραφέα, προβάλοντας το έργο του, συγκεντρώνοντας παντός είδους υλικό σχετικό με την εν γένει ζωή του και συμμετέχοντας στην πολιτιστική ζωή του τόπου.
Ναταλία Νάτσου-Παπακωνσταντίνου/Εκπαιδευτικός
