Γραμπιά Καρύστου! Το έθιμο 'Κοτοφάγωμα', ο τόπος, 20 ΦΩΤΟ, κ.α.

Να στέκεσαι, να θαυμάζουν οι αισθήσεις σου και να μη θέλεις να φύγεις ποτέ από εδώ! Μιλάμε για την Γραμπιά (ή τον Γραμπιά, όπως επικράτησε στην καθομιλουμένη) Εύβοιας φίλοι!
Είναι ένας από τους πιο παλιούς οικισμούς της Καρύστου, κάτω από το μεσαιωνικό κάστρο και απόρθητο Οθωμανικό οχυρό, Καστέλλο Ρόσσο (σε μια απόσταση περίπου 4 χιλιομέτρων)! Με πολλά τρεχούμενα νερά, πέτρινα σπίτια πνιγμένα στο πράσινο, μοναδική θέα προς την Κάρυστο και στο Καστέλλο, πολλές ευκαιρίες για φυσιολατρική περιήγηση και αξιοθέατα τόσο σε ιστορικές όσο και πολιτιστικές διαδρομές! Η Γραμπιά που μέχρι το 2010 ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Γραμπιάς, βρίσκεται σε υψόμετρο 197 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας.

Με την εκκλησιά της Αγίας Σοφίας που χρονολογείται στα μεταβυζαντινά χρόνια και όπως λέγεται είναι προγενέστερη αυτής του Αγίου Νικολάου. Είναι πετρόκτιστη, αλλά σοβατισμένη σε διαφορετικά χρονικά στάδια και οικονομικοί λόγοι καθυστερούν την αποκάλυψη της πανέμορφης αρχικής μορφής της. Τον φετινό χειμώνα κατέβηκε και χείμαρρος και άλλαξε λίγο ο αύλειος χώρος της.

Η εκκλησιά έχει πανέμορφες πηγές στη ρίζα της και έναν αρχαίο κίονα στην αυλή της. Για αυτόν μάλιστα ο σεβάσμιος παπα-Γιώργης διηγείται ότι την περίοδο της Τουρκοκρατίας ο Αγάς τον πήρε από την εκκλησία και τον μετέφερε στο Καστέλλο αλλά ο κίονας ξαναβρέθηκε στην Αγία Σοφία. Τον ξαναπήρε ο Αγάς αλλά αυτός ξαναβρέθηκε στην αρχική του θέση. Ο Αγάς θύμωσε και αφού απείλησε τους κατοίκους ότι αν τον ξαναπάρουν θα πέσει λεπίδι, έκατσε το βράδυ σκοπιά να τον φυλάει. Με τα ίδια του τα μάτια είδε ένα άσπρο πυκνό σύννεφο να κατεβαίνει και να εξαφανίζει τον κίονα που το επόμενο πρωί βρίσκονταν πάλι στην Αγία Σοφία. Έκτοτε δεν τον ξαναπήρε..

Επίσης η πανέμορφη Βρύση Της Αρετής βρίσκεται στη Γραμπιά και αποτελεί ένα Κηρυγμένο Μνημείο του τόπου μας (τελευταίες φωτο αλλά και ξεχωριστό μου αφιέρωμα εδώ: https://www.evias-filoi.gr/home-1/eviasfiloi-vrisi-aretis-karistos ). ‘Εχει κατασκευασθεί στην περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας στην περιοχή, με εμφανή τα χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής αυτής. Απέναντι ακριβώς από τη συγκεκριμένη Βρύση ξεκινάει λιθόστρωτο μονοπάτι που καταλήγει στις Πέντε Βρύσες Γραμπιάς (κάτω από την εκκλησιά της Αγίας Σοφίας).

Ο εδώ Σύλλογος Γραμπιά Καρύστου Castello Rosso διοργανώνει συνήθως τέλος Ιανουαρίου το έθιμο "Κοτοφάγωμα" με γλέντια, κοπή της βασιλόπίτας, τραγούδια τοπικών κάλαντων και φαγοπότι με τις κότες από το "Κοτομάζωμα" συνοδευόμενες από τις τοπικές παραδοσιακές κουρκουμπίνες. Επίσης, τον Αύγουστο συνήθως, πραγματοποιείται στην περιοχή και η Γιορτή του Μούρου!

Στην όμορφη πλατεία υπάρχει και τιμητική προτομή του ευεργέτη Γεώργιου Πεζά, που δώρισε το Δημοτικό Σχολείο και επισκεύασε την εκκλησιά της Αγίας Σοφίας.

Στην πρώτη ευκαιρία, Εύβοιας φίλοι, επισκεφτείτε την υπέροχη αυτή ευβοιώτικη γωνιά!

Ναταλία Νάτσου-Παπακωνσταντίνου/Εκπαιδευτικός

Υ.Γ. Το έθιμο "Κοτοφάγωμα" ακολουθούσε το “Κοτομάζωμα” και αφορούσε το ‘μάζωμα’ σαν φιλέματα διάφορων καλουδιών του σπιτιού αλλά και ζωντανών κοτόπουλων κυρίως, όταν λέγαν τα Κάλαντα των Φώτων στην Καρυστία (δείτε, αν θέλετε Εύβοιας φίλοι, σχετικό μου αφιέρωμα: https://www.evias-filoi.gr/home-1/eviasfiloi-kalanta-ton-foton-stin-karistia). Στη συνέχεια, όσες κότες μάζευαν οι καλαντάρηδες, τις μαγείρευαν σε μεγάλο γιορτινό γεύμα που μοιράζονταν με συγγενείς, γείτονες και φίλους, στο λεγόμενο ‘κοτοφάγωμα’.
Το έθιμο πια είναι μάλλον σε μαρασμό, αλλά ένα γλέντι σε ανάμνησή του πάντα γίνεται από τον Σύλλογο Γραμπιά Καρύστου Castello Rosso.