‘Ασπρα, μαύρα, κόκκινα μούρα.. Για λικέρ, τσίπουρο, φάρμακο, φρούτο κ.α.
Μουριά (συκάμινος ή σκαμνιά) και μούρα... άσπρα, μαύρα και κόκκινα!
Οι περισσότεροι από εμάς στην περιοχή της Νότιας Εύβοιας έχουμε δοκιμάσει το εξαιρετικό ΤΣΙΠΟΥΡΟ που γίνεται από τη βράση των μούρων. Θυμάμαι πρωτοθαύμασα τα όμορφα δέντρα με τους ευτραφείς τους καρπούς στα Ρούκλια, και πρωτοδοκίμασα το ποτό σε οδοντιατρείο της Καρύστου, όπου ήταν, συνοδεία αμύγδαλων, το ασυνήθιστο κέρασμα του ευγενικού οδοντίατρου.
Μιας και η συγκέντωση των μούρων από τα δέντρα και στη συνέχεια η όλη διαδικασία παραγωγής είναι επίπονη και χρονοβόρα (σκεφτείτε.. για ένα κιλό ποτού απαιτείται βράσιμο στο καζάνι δέκα κιλών μούρων), το τσίπουρο αυτό αποτελεί προϊόν που η πλειοψηφία των παραγωγών κρατά για προσωπική κατανάλωση ή για πολύτιμο δώρο σε καλούς φίλους. Στην Κρήτη, για παράδειγμα, ένα κιλό Μουρνόρακης, όπως την αποκαλούν, κοστίζει πάνω από 30 Ευρώ ενώ ισόποση κρητική τσικουδιά μόνο 3-3,5!
Η Μάνα μου έφτιαχνε πάντα τέτοια εποχή και ΛΙΚΕΡ από μαύρα μούρα, αφήνοντας σε μπουκάλι - που συχνά ανακινούσε -στον ήλιο για λίγες μέρες ένα κιλό πολτού μούρων με 700 γραμμάρια περίπου ζάχαρης, προσθέτοντας όταν αυτή έλιωνε ένα κιλό τσίπουρου χωρίς γλυκάνισο. Το άφηνε στον ήλιο για καμμιά 20αριά μέρες ακόμα, το σούρωνε και το αποθήκευε σε γυάλινα μπουκάλια.
Τα μούρα, τα γλυκά υποτιμημένα στην εποχή μας ΦΡΟΥΤΑ, είναι πλούσια πηγή σε βιταμίνη C και Ε, φλαβονοειδή, ανθοκυανίνες (προστατεύουν την καρδιά, αναστέλλουν τη συσσωμάτωση αιμοπεταλίων και την αύξηση του οξειδίου του αζώτου, μειώνουν τον κίνδυνο σκλήρυνση των αρτηριών), φυτοχημικά, αντικαρκινικά, αντιγηραντικά, αντιοξειδωτικά (όπως η ρεσβερατρόλη που επιδεικνύει προστατευτικές ιδιότητες παρόμοιες με της ανθοκυανίνης, μειώνει την αποθήκευση λίπους στο ήπαρ, ενεργοποιεί τη μείωση της γλυκόζης στο αίμα και της κακής χοληστερόλης), διαιτητικές ίνες και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
Το λευκό μούρο έχει περισσότερη περιεκτικότητα σε κάλιο από μια μπανάνα (776mg ανά 100γρ). Μια μικρή ποσότητα αποξηραμένων λευκών μούρων καλύπτει σχεδόν το 10% των ημερησίων αναγκών του οργανισμού σε ασβέστιο. Είναι επίσης εξαιρετική πηγή σιδήρου και βοηθά στην πρόληψη νευρικών δυσλειτουργιών, όπως της νόσου του Alzheimer και του Πάρκινσον.
Το μαύρο μούρο είναι το πιο νόστιμο από τα άλλα είδη, είναι χυμώδες και το χρώμα του είναι σκούρο κόκκινο. Στο Πήλιο οι παλιοί το έστυβαν (προσεχτικά γιατί βάφει) και το σιγοβράζαν μέχρι να γίνει πηχτό σιρόπι, και είχαν έτσι παραδοσιακό φάρμακο για τη θεραπεία στοματίτιδας, αμυγδαλίτιδας, αφθών, σταματικών πληγών και έρπη.
Χρησιμοποιούνται ακόμα και στην ζαχαροπλαστική για παρασκευή μαρμελάδων και ζελέδων.
Αλλά και τα ΦΥΛΛΑ της μουριάς, στήριξαν για αιώνες την σηροτροφία (δηλαδή για την εκτροφή μεταξοσκώληκων), πέρα από την υπέροχη σκιά που πάντα μας χαρίζουν. Με το κατάλληλο κλάδεμα, το κρέμασμα βάρους στα κλαδιά κλπ, μορφοποιούμε το σχηματισμό του δέντρου για να πετύχουμε την επιθυμητή σκίαση. Δεν μπορώ να ξεχάσω και την εικόνα υπέργηρου κυρίου στο Μαρμάρι, που με την μαγκούρα του χτυπούσε τα κλαριά της μουριάς και μάζευε τα φύλλα για να ταϊσει τα ζωντανά του.
Όσο για την γνωστή σε όλους παροιμία... "άσπρα μούρα, μαύρα μούρα, είσαι μια παλιοχαμούρα" που σημαίνει ό,τι ακριβώς λέει...δηλαδή είτε είναι άσπρα τα μούρα, είτε είναι μαύρα, μια βρισιά της αξίζει (!), απορρέει από το υπέροχο κομμάτι, που ακολουθεί. Είναι του Βασίλη Τσιτσάνη, με τίτλο "Τα μούρα" και μιλάει για μια γλυκειά μουρμούρα..
(Το σχετικό βίντεο μπορείτε να το παρακολουθήσετε στο Youtube με τίτλο: "Τα μούρα - Βασίλης Τσιτσάνης & Αλεξάνδρα")
"Πάλι στο νου μου σ' έφερα
και ό,τι κι αν πω είναι ψέμα
χώρια από σένα βάσανο
στάζει η καρδιά μου αίμα.
Άσπρα μούρα, μαύρα μούρα
είσαι μια γλυκιά μουρμούρα!
Τρέξε κοντά μου να χαρείς
να με παρηγορήσεις
εσύ για μένα έκανες
ωραίες εξηγήσεις..
Άσπρα μούρα μαύρα μούρα
είσαι μια γλυκιά μουρμούρα!
Τι και αν σκληρά με πλήγωνες
με τα φερσίματά σου
ήταν πολλά κι αμέτρητα
τα προτερήματά σου..
Άσπρα μούρα, μαύρα μούρα
είσαι μια γλυκιά μουρμούρα!")
Nαταλία Νάτσου-Παπακωνσταντίνου/Εκπαιδευτικός
